Relaties die niet lijken te werken, toch laten slagen. Dat is zowel persoonlijk als zakelijk een uitdaging, die ik graag aan ga.
In de meeste van mijn liefdesrelaties in het verleden ben ik ‘verzopen’, zou je kunnen zeggen, want na kort of lang worstelen bleek het niet te werken. Mijn grootste pijnpunt (oftewel trigger) in relaties was dat ik al snel concludeerde dat de ander me te ‘needy’ vond en dan buitenproportioneel bang werd dat hij geen zin meer in de relatie had. Dan werd ik op een vervelende manier erg claimend. Het was verlatingsangst. Die kwam vooral opzetten als de ander weinig initiatief nam tot contact of niet enthousiast reageerde op mijn pogingen tot (hechter) contact.
In mij lijkt een alarmsysteem te zitten, dat sterk afgesteld staat op signalen van benauwdheid, ergernis en terugtrekken van de ander. Denk ik dit te bespeuren in zijn gezichtsuitdrukking, lichaamstaal, woorden of niet-reageren, dan gaat dat alarm af. Vroeger gaf dit mij niet te negeren paniekgevoelens, waarbij ik furieus of heel passief-agressief op de betreffende man reageerde. “Waarom doe je altijd zo afstandelijk, hoe vaak moet ik dit nog zeggen?! Je geeft duidelijk geen zak om mij!” Dat liep nooit goed af.
Inmiddels is mijn reactie op dit soort triggerende signalen – na heel wat werk aan mezelf – gereduceerd tot slechts een onrustig gevoel, waarbij ik op een niet-beschuldigende wijze tegen de ander kan zeggen wat er in me omgaat. Ik benoem dan simpelweg wat ik voel en denk, waarbij ik tegelijkertijd duidelijk maak dat ik besef dat het waarschijnlijk allemaal in mijn hoofd zit en dus niet de waarheid hoeft te zijn. Hiermee neem ik verantwoordelijkheid voor het feit dat dit voor mij triggers zijn en geef de ander de gelegenheid mij gerust te stellen.
“Misschien is er niets aan de hand, maar ik merk dat ik me wat onzeker voel als je niet reageert op mijn berichtje. Ik ben bang dat ik je benauw en dat je twijfelt over ons.”
Ik zeg niet op boze toon: jij doet dit of dat verkeerd, jij moet zus of zo doen, je bent een *PIEEEP*, maar hou het bij mezelf. De ander hoeft zich niet aangevallen te voelen en kan dan eerder vanuit compassie op me reageren. Meestal word ik gerust gesteld, krijg ik te horen wat de echte reden is van het betreffende ‘terugtrekgedrag’ en beloftes dat hij er voortaan beter op zal letten. Dit helpt mij op mijn beurt weer om de volgende keer dat het voorkomt rustiger te blijven en misschien niet eens meer om geruststelling te hoeven vragen. Ik blij, hij blij.
Veel cliënten, die worstelen in hun relaties, vragen me: “hoe kun je elkaar helen, binnen een relatie die triggert?”. Nou zo dus.
Acceptatie en verandering zijn de twee belangrijke factoren, als je samen aan je relatie wil werken. Jij werkt aan je emotionele reactie op het triggerende gedrag van je partner (acceptatie), je partner werkt aan het rekening houden met het effect van het triggerende gedrag op jou (verandering). En vice versa natuurlijk. In dit voorbeeld: ik probeer mezelf gerust te stellen en niet beschuldigend te reageren als hij een keer niet reageert op een berichtje, hij probeert altijd te reageren op mijn berichtjes en me gerust te stellen als dat een keer mislukt.
We kennen elkaars triggers dus ook. Daar mag je best even wat tijd voor uittrekken, om die met elkaar te bespreken. Welk concreet gedrag wekt de heftige emotie op? Wat gaat er dan door je heen? Waar komt het mogelijk vandaan? Hoe kan de ander je op zo’n moment geruststellen? En wat kun je zelf doen om rustig te worden?
Nu ga ik er van uit dat je partner bereidwillig is om hier samen aan te werken. Soms zul je echter merken dat je partner daar geen zin in heeft. Om welke reden dan ook. Hij of zij wil je niet tegenmoet komen op de zogenaamde relatiebrug.
Misschien wil je partner het gedrag niet veranderen waar jij om vraagt (bv. snel reageren op berichtjes, monogaam zijn, apart van elkaar op vakantie kunnen gaan, meestal tegelijkertijd naar bed gaan, meer helpen in het huishouden, niet werken in avonden en het weekend, etcetera). Je partner kan of wil dit gedrag niet aanpassen, om welke reden dan ook. Als het gedrag voor jou wel van groot belang is, dan is het wellicht de beste keuze om de relatie te beëindigen. Dat is natuurlijk verdrietig, maar ook helemaal oké. Iedereen zou vrij moeten zijn om zich fijn te voelen in de relatie en daarbij zijn of haar deal-breakers te eren.
Het kan ook zo zijn dat je besluit dat je de verandering in het gedrag niet de moeite waard vindt om de relatie voor op te geven en dat je dus volledig accepteert dat je partner daar niet in zal veranderen (wat in het geval van sterk triggerend gedrag eigenlijk niet echt een optie is; dat doet teveel pijn). Tolerantie wordt dat genoemd, binnen de relatietherapie: je vindt het gedrag niet fijn, maar je doet je best het te tolereren.
Pas in elk geval op dat je niet, uit angst voor het verlies van de relatie, in een situatie blijft die je ongelukkig maakt en ongezond voor je is, bijvoorbeeld als je partner stelselmatig vreemd gaat, je fysiek mishandelt, doodzwijgt of verbaal aanvalt. Dan is werken aan acceptatie of tolerantie zeker niet de aangewezen weg, maar mag je werken aan het leren eren van je deal-breakers: bescherm jezelf, wegwezen daar! (En lukt dat echt niet, dan kun je een behandeling voor relatieverslaving / codependentie overwegen. Zo beland je in een vangnet van hulp en steun, en hoef je het niet allemaal alleen te doen.)
Inmiddels ben ik al een stevige tijd aan het pompen in plaats van aan het verzuipen, samen met mijn geliefden, die gelukkig lekker met me mee doen. Soms besluiten we dan toch dat het no-deal is wat een relatie betreft en maken we er een vriendschap van of een ‘friend-with-benefits’-relatie. We gaan niet meer strijdend ten onder. Ook dan is de relatie helemaal geslaagd, wat mij betreft.