Tijdens mijn Vipassana (stilteretraite) vertelde de monnik mij over de vier kenmerken van ware liefde. Ik vond dat erg verhelderend. Hier komen ze:
- Je bent er beiden op gericht elkaar blij te maken. Je achterhaalt actief welke wensen en verlangens iemand heeft en probeert daar zoveel mogelijk van te vervullen.
- Je bent er beiden op gericht elkaars lijden te verzachten. Je achterhaalt actief op welke manieren jij kunt bijdragen aan het verminderen van iemands klein en groot leed.
- Je vermaakt zijn/haar behoeften tot de jouwe. Je steunt de ander in het vervullen van diens behoeften en moedigt elkaar daarin aan.
- Jullie ervaren een staat van ‘relaxed joyfulness’. Jullie liefde is geen kwestie van angstig of wellustig vastgrijpen (van highs en lows), maar er heerst een gelijkmoedige sfeer van blijdschap, tevredenheid, dankbaarheid en geluk.
Hij vertelde me ook dat liefde, die berust op gehechtheid aan veranderlijke zaken, geen echte liefde is. Alle dingen in het leven veranderen: omstandigheden veranderen, behoeften veranderen, interesses veranderen, persoonlijkheden veranderen, uiterlijkheden veranderen. Je houdt van iemand om zijn ziel. Hij gaf het voorbeeld van een moeder die haar kind, dat er dolgraag op uit wil trekken, niet durft te laten exploreren. Ook noemde hij het voorbeeld van een man die verliefd is op de jeugdige schoonheid van zijn vrouw en bij haar weg gaat zodra haar schoonheid afneemt. Of een vrouw die bij haar man is om wille van zijn status en hoge salaris en vertrekt zodra hij van carrière verandert en bewuster gaat leven. Of iemand die blijft omwille van de fijne seks of de geborgenheid die de relatie hem of haar oplevert.
En precies dat laatste maakte grote indruk op me. Hoe vaak was de geborgenheid mijn reden geweest om in een niet-relatie te blijven hangen? Terwijl aan geen enkele van de vier punten volledig werd voldaan. Het was heel vaak attachment geweest, geen liefde.
Hoeveel stellen zijn eigenlijk bij elkaar omwille van een gehechtheid aan veranderlijke zaken? In mijn directe omgeving zie ik veel vrij gezonde relaties, maar de meeste (zo niet alle) verlatingsangst-bindingsangstkoppels voldoen absoluut niet aan de vier criteria. Ze zijn vooral bezig met het bevredigen van de eigen verlangens in plaats van het vragen naar de verlangens, het leed en de behoeften van de ander. Relaxed joyfulness is meestal ver te zoeken, meestal lijdt één van de twee aan onzekerheid, angst en verdriet en de ander aan twijfel, irritatie en schuldgevoel.
Ik vind het een fijne houvast in de weg naar gezond leren liefhebben. Dus ook in vriendschappen of met collega’s en familieleden. Als je deze vier criteria als focus neemt voor al je relaties, dan kan het niet anders of er gaat iets heel moois tussen jullie bloeien.