In mijn beleving is het wel of niet hebben van een relatie geen kwestie van een simpel ja of nee. Als iemand mij vraagt “wil je een relatie (met mij)”, dan horen daar voor mij bepaalde beelden bij waar ik me niet in kan vinden. Dus dan zeg ik nee. Maar dat is niet de volledige waarheid. Want ik wil ook niet géén relatie. Ik merk dus dat ik het lastig vind om kort en duidelijk aan mensen uit te leggen wat voor soort relatie ik wens te hebben. Ook aan potentiële geliefden. Ik zie relatievormen namelijk meer als een continuüm van oplopende verbinding.
Als ik even in labels denk dan loopt dat continuüm van verbinding grofweg van geen verbinding (je kent elkaar niet), via het zijn van kennissen (gelegenheidsgezelligheid), het scharrelen (de seksrelatie), het hebben van een romance (de niet-relatie: gezelligheid, liefde en seks, maar geen commitment), een vriendschap (gezelligheid en liefde, maar geen seks), een lat-relatie (gezelligheid, liefde, seks en commitment, maar niet samenwonen) naar een ‘gangbare relatie’ (gezelligheid, liefde, seks, commitment en samenwonen). Het zijn natuurlijk stereotype hokjes. Ik weet dat elke relatievorm een enorme diversiteit kent, maar het gaat hier even om het idee.
De gangbare relatie lijkt in dit continuüm het ultieme intieme, het hoogst haalbare qua verbondenheid. Maar zo zie ik dat niet. Juist niet.
Voor mij hoort er nog een categorie bij, die lastig op dit continuüm te plaatsen valt: de bewuste vrije relatie. Ik heb daar zo mijn ideeën en fantasieën over.
Het gaat over twee of meer individuen die hun tijd samen heel waardevol vinden en daar intens van genieten, die veel van elkaar houden en er voor elkaar zijn en een plezierig seksleven hebben, maar niet vanzelfsprekend hun hele leven met elkaar delen. Ze delen wél hun cognitieve en emotionele levens met elkaar omwille van persoonlijke groei en bewustzijnsontwikkeling. Daarnaast zijn de behoeften van beide personen leidend, in plaats van de ongeschreven regels waar een goede relatie aan moet voldoen.
Welke ongeschreven regels bedoel ik dan?
Nou, dat er sprake hoort te zijn van een zekere mate van symbiose. Waar mensen in een gangbare relatie elkaar meestal meenemen naar verjaardagen van vrienden en familie, is dat in een bewuste vrije relatie niet vanzelfsprekend. Waar mensen in een gangbare relatie vrijwel altijd samen op vakantie gaan, is dat in een bewuste vrije relatie niet vanzelfsprekend. Waar mensen in een gangbare relatie elkaar het merendeel van de week zien of gaan samenwonen, is dat in een bewuste vrije relatie niet vanzelfsprekend. Waar een gangbare relatie meestal gebaseerd is op volledige monogamie, is dat in een bewuste vrije relatie niet vanzelfsprekend. En waar mensen in een gangbare relatie het doel hebben om voor altijd samen te blijven, is dat in een bewuste vrije relatie niet vanzelfsprekend. Om maar een paar voorbeelden te noemen.
Het zijn vaak de ongeschreven regels van wat een relatie inhoudt, die bepalen hoe je je opstelt in en wat je verwacht van zo’n relatie. In een bewuste vrije relatie maak je de ongeschreven regels expliciet en pas je ze samen aan. Je hoeft niets te doen of laten voor de ander, puur omdat je dat voor een ander ‘over zou moet hebben’ als je van diegene houdt.
De bewuste vrije relatie klinkt voor sommigen misschien als een verschraling van de liefde, maar dat vind ik absoluut niet. Doordat je veel meer twee losse individuen blijft heb je elkaar meer te vertellen als je elkaar ziet en behoud je je zelfstandigheid en daarmee ook je aantrekkelijkheid voor elkaar (zie ook deze geweldige TED-talk van relatietherapeute Esther Perel). De passie en nieuwsgierigheid naar elkaar blijft gemakkelijker levend.
In een bewuste vrije relatie is het ook zo dat gevoelens en gedachten rondom elkaar en de relatie naar elkaar uitgesproken worden. Radicale openheid over irritaties, angsten en verlangens. Er zijn geen taboe’s. Zo leer je elkaar ten diepste kennen en laat je jezelf ten diepste zien. Daarbij neem je overigens zelf verantwoordelijkheid voor je gevoelens en eist hierin niets van de ander. De basis is het continue zoeken naar groei en creatieve oplossingen om ieders wensen binnen de relatie te vervullen.
Maar als je niks voor de ander over hebt is het toch geen echte liefde??
Je doet inderdaad niet iets puur en alleen voor de ander als dat tegen je eigen behoeften indruist. Is het echte liefde als je van je geliefde verwacht dat hij over zijn grenzen gaat voor jou? Dat zij haar behoeften opoffert voor die van jou..? Ik denk van niet. Ik denk juist dat het echte liefde is om dat niet van de ander te verwachten. Er is altijd een weg die ieders behoeften vervult. Wellicht op een wijze die niet direct je voorkeur heeft, maar that’s life.
Maar als je van elkaar houdt wil je toch altijd bij elkaar zijn??
Ik eet dolgraag Indiase rode curry en kan me daar echt op verheugen. Ik eet het ongeveer één keer per week of per twee weken. Soms een paar weken niet, soms een paar keer per week. Zou ik het gerecht altijd meerdere keren per week eten, dan zou ik er minder naar uitkijken en het minder waarderen. Zou ik het elke dag eten, dan gaat het me misschien zelfs een beetje tegenstaan.
Zo zie ik relaties ook. Ja, deze vergelijking gaat natuurlijk mank op meerdere vlakken – complexe menselijke interactie is niet 1-op-1 te vergelijken met het eten van een Indiase curry – maar ik vind het wel een mooie metafoor.
Deze vrij intense vorm van intimiteit in combinatie met een grote vrijheid, maakt de bewuste vrije relatie voor mij zo fantastisch. Enorm vrij en tegelijk enorm verbonden. In mijn optiek de perfecte relatievorm voor mensen met een onveilige hechting, die elkaar helaas aantrekken, maar waarbij het meestal niet echt lukt binnen de reguliere relatievorm.
En ik besef dat dit een ideaalbeeld is, een relatievorm die niet gemakkelijk te bereiken is. Het is ook niet zo dat ik dit wil en anders niks. Nee, het is voor mij een stip aan de horizon waar ik naartoe wil bewegen. Ik heb er nog heel veel in te leren en te ontdekken. Het gaat me erom dat onze gezichten beiden naar diezelfde stip gericht zijn. Het is het pad daar naartoe dat voor mij al de beloning is.
Nou.. leg dit alles maar eens in één of twee zinnen uit zonder verkeerd begrepen te worden. Mij is het nog niet gelukt.
P.S. Wilrieke Sophia, intimiteitscoach en blogger, heeft overigens een heel inspirerend podcast-interview opgenomen, dat zo’n relatievorm buiten de bestaande paradigma’s beschrijft. Zeer de moeite waard om een keer (samen) te beluisteren.